Συναισθηματική vs Πραγματική Πείνα

Ξεχώρισε ποιο είναι το φαγητό και ποιο το συναίσθημα

«Η τροφή είναι το φάρμακο σου». Και αυτό το ρητό ισχύει ακόμα και σήμερα. Δυστυχώς, όμως, κανείς δεν το σκέφτεται πια έτσι… Αν και η τροφή αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα για την φροντίδα μας, εμείς αντί να ¨τρέφουμε¨ το σώμα, επιλέγουμε να “τρέφουμε” την ψυχή.

Τι είναι αυτό που μας κάνει να τρώμε; Τι είναι αυτό που μας κάνει να θέλουμε κάτι συγκεκριμένο να φάμε; Έχεις αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το συναίσθημα που σε οδηγεί στο ψυγείο, ή ποιο είναι που σε κάνει να λαχταράς μόνο σοκολάτα;

Διάβασε επίσης: Αν δεν ήταν το φαγητό;

Σίγουρα έχεις ακούσει για την συναισθηματική πείνα. Στις μέρες μας, αποτελεί ίσως και μία μάστιγα, καθώς οι περισσότεροι τρώμε για να καλύψουμε συναισθήματα, παρά για να χορτάσουμε.

Τι είναι η συναισθηματική πείνα;

Όταν δεν πεινάς αληθινά, έχεις καλύψει με φαγητό το άγχος σου, τη βαρεμάρα σου, τη μοναξιά σου ή τη στεναχώρια σου;

Ακριβώς αυτό είναι η συναισθηματική πείνα: είναι η ανάγκη σου να φας κάτι, όταν στην πραγματικότητα θέλεις να κρύψεις κάτι άλλο. 

Εμφανίζεται ξαφνικά. Ξεκινάει από το στόμα – θέλεις κάτι να δοκιμάσεις, συχνά κάτι συγκεκριμένο, όπως σοκολάτα ή ένα συγκεκριμένο μπισκότο – και αυτή η ανάγκη επικεντρώνεται στο μυαλό σου, όχι στο στομάχι σου. Όταν την ικανοποιείς, συνεχίζεις να τρως ακόμα και όταν δεν πεινάς, και αμέσως μετά, όταν τελειώσεις, συνοδεύεται συχνά από αισθήματα ενοχής και λύπης.

Διάβασε επίσης: Απο Δευτέρα Δίαιτα..;

Τι είναι η πραγματική πείνα;

Η πραγματική πείνα, από την άλλη, είναι η φυσιολογική βιολογική ανάγκη του σώματός σου για ενέργεια. Έρχεται σταδιακά. Την νιώθεις πρώτα στο στομάχι – γουργουρίζει, ίσως πονάει ελαφρά. Μπορεί να σου δημιουργήσει και έναν εκνευρισμό ή πονοκέφαλο. Το πιο χαρακτηριστικό: όταν πεινάς πραγματικά, μπορείς να φας τα πάντα. Δεν θες κάτι συγκεκριμένο. Και το σημαντικότερο: σταματάς όταν νιώθεις χορτάτος.

Μάθε να τις ξεχωρίζεις! Γιατί είναι τόσο σημαντικό να τις ξεχωρίζουμε;

Κάποιος θα έλεγε ότι δε χρειάζεται. Παρόλα αυτά, όμως, η υπερκατανάλωση φαγητού και τα συναισθήματα ενοχής μας οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο: τρώω για να νιώσω καλύτερα > νιώθω ενοχή γιατί έφαγα > νιώθω άσχημα > τρώω ξανά για να νιώσω καλύτερα. 

Κάπου εδώ, όμως, να διευκρινίσουμε κάτι πολύ σημαντικό: 

Η συναισθηματική πείνα ΥΠΑΡΧΕΙ. Δεν είναι «απλά στο μυαλό σου» με την έννοια ότι την επινοείς.

Προέρχεται από το μυαλό και την καρδιά σου, και ό,τι προέρχεται από εκεί είναι απολύτως πραγματικό. Το κλειδί δεν είναι να την αγνοήσουμε, αλλά να την αναγνωρίσουμε και να μάθουμε να την «ταΐζουμε» με τον σωστό τρόπο, χωρίς απαραίτητα να περάσει από το στομάχι.

Διάβασε επίσης: Η Δύναμη της Καθημερινής Συνοχής στο Self-Care

Μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου δείχνουν ότι όταν βιώνουμε συναισθηματική πείνα, οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή, τις επιθυμίες και το άγχος ενεργοποιούνται πιο έντονα ενώ οι περιοχές που σχετίζονται με τον έλεγχο της πείνας μπορεί να είναι λιγότερο ενεργές. Αυτό εξηγεί γιατί λαχταρούμε συγκεκριμένα, φαγητά πλούσια σε υδατάνθρακες – γιατί προκαλούν μια άμεση απελευθέρωση ντοπαμίνης, του νευροδιαβιβαστή της «ευχαρίστησης»

Πίσω από το Φαγητό βρίσκεται πάντα η επιστήμη.

Η σχέση μεταξύ συναισθημάτων και πείνας δεν είναι απλά ψυχολογική· είναι βιολογικά εγγεγραμμένη στον εγκέφαλό μας.

Το κλειδί βρίσκεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ του άγχους και της όρεξης.

Κορτιζόλη. Η Ορμόνη του Άγχους 

 Όταν αγχωνόμαστε ή λυπόμαστε, το σώμα μας απελευθερώνει την ορμόνη του άγχους, κορτιζόλη. Μια από τις λειτουργίες της κορτιζόλης είναι να αυξάνει την όρεξη, ιδιαίτερα για τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά, για να μας παρέχει γρήγορη ενέργεια για μια αντιληπτή «απειλή». Αυτός είναι ένας αρχαίος μηχανισμός επιβίωσης που, στον σύγχρονο κόσμο, ενεργοποιείται από συναισθηματικά ερεθίσματα.

Ντοπαμίνη, το Σύστημα Ανταμοιβής 

Τα υψηλά σε ζάχαρη και λιπαρά «άνετα» φαγητά πυροδοτούν την απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, δημιουργώντας μια στιγμιαία αίσθηση ευχαρίστησης και ανακούφισης. Ο εγκέφαλος μας μαθαίνει ότι το φαγητό είναι ένα γρήγορο και αποτελεσματικό «φάρμακο» για τα αρνητικά συναισθήματα, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης.

Μια σημαντική έρευνα του 2021 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Communications» ανέλυσε δεδομένα από χιλιάδες ανθρώπους και βρήκε μια ισχυρή γενετική συσχέτιση μεταξύ της τάσης για ψυχολογικό στρες και της υψηλότερης κατανάλωσης ανθυγιεινών τροφών. Αυτό υποδηλώνει ότι η προδιάθεση για συναισθηματική διατροφή μπορεί να είναι εν μέρει εγγενής.

Διάβασε επίσης: Μια εικόνα, χίλιες λέξεις;

Πρακτικός Οδηγός: Ρώτα τον εαυτό σου πριν φας!

Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα για να σπάσεις αυτόν τον κύκλο είναι να δημιουργήσεις μια μικρή παύση. Πριν πιάσεις το πιρούνι ή ανοίξεις το ψυγείο, ρώτα τον εαυτό σου:

1. «Η πείνα βγαίνει από το στομάχι μου ή από το μυαλό μου;»

2. «Τι θα ήθελα να φάω; Θα έτρωγα, ας πούμε, ένα μήλο ή μια σαλάτα, ή θέλω ΑΚΡΙΒΩΣ εκείνη τη σοκολάτα;»

    

Αν η απάντηση είναι «κάτι συγκεκριμένο», είναι πιθανότατα συναισθηματική πείνα.

3. «Τι συναίσθημα κρύβεται πίσω από αυτή την ανάγκη; Είναι άγχος, βαρεμάρα, μοναξιά, ή κούραση;»

Αν ανακαλύψεις ότι η πείνα είναι συναισθηματική, δοκίμασε αυτά:

• Πιες ένα μεγάλο ποτήρι νερό. Η αφυδάτωση μοιάζει συχνά με πείνα.
• Πάρε 5 βαθιές αναπνοές. Χαλάρωσε το σώμα σου για λίγα δευτερόλεπτα.
• Βρες μια μη διατροφική ανταμοιβή: Βγες για λίγο αέρα για 5 λεπτά, άκουσε ένα τραγούδι που σου ανεβάζει τη διάθεση, ή τηλεφώνησε σε έναν φίλο.

Να θυμάσαι: το φαγητό είναι για να τρέφει το σώμα σου. Η τρέλα της σοκολάτας μπορεί να είναι μία υπέροχη απόλαυση, αλλά όταν γίνεται το μοναδικό μας «φάρμακο» για την ψυχή, τότε χάνει τη μαγεία της. 

Μάθε να ακούς το σώμα σου είναι ο καλύτερος οδηγός σου.